een rieten dak
Een rieten dak wordt gemaakt van eenjarig riet. Meerjarig riet is hiervoor niet geschikt. Riet wordt al eeuwenlang als dakbedekking gebruikt vooral bij steile daken van 45-graden of meer. Was het vroeger naast stro en heideplaggen de goedkoopste dakbedekking, tegenwoordig wordt het vooral toegepast bij exclusieve huizen.
Daarnaast vindt vervanging van versleten rieten dakbedekking van oude bouwwerken, vaak boerenwoningen of molens, plaats. Daken zijn soms gedeeltelijk uit riet (het steile gedeelte) en gedeeltelijk uit dakpannen (het meer platte gedeelte). Deze dakpannen zijn dan in natuurrood gestookt en/of blauwduifgrijs gesmoord.
Na verloop van tijd verweert het bovenste riet en soms komen er algen op. Worden deze algen niet bestreden dan gaat er ook mos op groeien, dat handmatig moet worden verwijderd. Hierna moet het riet weer worden aangeklopt. Wordt het mos niet verwijderd dan heeft dit een sterk negatieve invloed op de levensduur van het dak. Om te voorkomen dat vogels het riet langs de nok lostrekken is daar soms nog een strook fijnmazig kopergaas (of gegalvaniseerd dan wel geplastificeerd kuikengaas) over het riet heen gespannen.
kwaliteit
Niet al het riet is even geschikt. Het kwalitatief goede riet, dakdekkersriet, is droog, niet verspocht (door vocht zacht en vergaan) en heeft een stengeldiameter van 5 tot 8 mm. Bij deze variatie in dikten ‘ademt’ het meer en slaat het minder gauw dicht.
Uit de Kop van Overijssel komt veel dakriet. Kalenberger riet wordt wel toegepast op molenkappen. Daarnaast komt er riet uit Friesland (deMakkumerwaard), Noord-Holland, Stellendam, de Nieuwkoopse plassen en de uiterwaarden van de grote rivieren. Ook uit de Camargue, Hongarije, Oostenrijk, Roemenië, Turkije en Polen haalt men riet. Zowel goed als slecht dakdekkersriet kan overal vandaan komen. Ook vanuit China wordt sinds 2005 in zeecontainers gesorteerd dakriet geïmporteerd. Van het gebruikte riet is 35% afkomstig uit Nederland. Een goed dak moet wel 25 jaar meegaan, maar daken van 40 jaar oud zijn geen uitzondering, mits ook kwalitatief goed gesorteerd dakriet gebruikt wordt.
Het rieten dak moet daarnaast voldoende afschot hebben en de rietbedekking een voldoende dikte (28 tot 30 cm), om geen water door te laten. Het dak moet minimaal een hoek van 30 graden hebben bij een maximale lengte van ongeveer 2,5 meter. De levensduur van een rieten dak hangt niet alleen af van de kwaliteit van het dekriet, maar ook van de hellingshoek en de lengte van het rieten dak. Deze is bij 25 graden tot 15 jaar, 30 graden 10-20 jaar, 45 graden 25-45 jaar en 50 graden 35 jaar en langer. Een iets vlakkere helling kan dus op de korte dakkapellen worden toegepast.
eigenschappen van riet
Riet weegt circa 130 kilogram per kubieke meter, zodat een rieten dak van 30 cm dikte ongeveer 39 kg per m2 weegt. Hierdoor is het veel lichter dan dakpannen, en vormt het dus een mindere belasting voor de dakconstructie.
De warmtegeleidingscoëfficiënt: 0,20 W/mK. Door deze lage waarde is riet een goede warmte-isolator. Het houdt in de winter warmte goed vast en in de zomer houdt het warmte juist buiten.
rietdekken
Vooral na 1995 komt het voor om in plaats van een traditioneel “open” dak, het riet direct op het dakbeschot en/of platen vast te schroeven, waardoor het riet dan aan de binnenkant is afgedekt, “gesloten”: een geheel nieuwerwetse gesloten constructie.
Dit is dus een gesloten én geschroefd dak. Het is wel minder brandgevaarlijk dan een traditioneel gedekt “open” dak en geeft ook minder tocht en stof. Waarschijnlijk het best wordt echter een combinatie van beide door na het dakbeschot of de beplating toch weer een extra open spouw aan te brengen.
Dit wordt naast kwalitatief goed riet ook aanbevolen door de Stichting “Het traditionele Rieten Dak” (HTRD). Voor houvast op het rieten dak maakt de HTRD rietdekker verder gebruik van rietdekstoelen en dwarsbomen. De rietdekstoel heeft pinnen waardoor deze vast op het riet ligt. De steunbomen worden ook met ijzeren pinnen tijdelijk vastgezet.
brandgevaar
Brandverzekering voor panden met een “open” of traditioneel rieten dak kost meer dan bij een hard dak. Bij rieten daken gedekt volgens het vrij nieuwe “gesloten”-daksysteem is de premie vergelijkbaar met een pannendak, echter aan deze constructie kleven mogelijk nadelen zoals minder snelle droging.
Daarom is het bij een gesloten daksysteem van belang door het afdekken met dekzeilen te zorgen dat er geen vocht tussen het dakbeschot en het rietpakket komt. Het rieten dak wordt soms voorzien van bliksemafleiders. Ook zijn er brandpreventie-ïnstallaties verkrijgbaar die bij branduitbraak het dak nathouden.